گیاهان دارویی و طب سنتی

*علی محمد عمویی
 
طبق برآوردهای صورت گرفته در سال‌ها اخیر، ارزش بازارهای جهانی داروهای گیاهی که شامل گیاهان دارویی فرآورده‌های آنها است، همواره با رشد چشم‌گیری رو به افزایش بوده است.
بخش اعظم بازار گیاهان دارویی دنیا، به تولید و عرضه متابولیت های ثانویه مشتق از این گیاهان مربوط می‌شود. متابولیت های ثانویه معمولاً از ارزش‌افزوده بالایی برخوردار هستند.
 
عمده‌ترین خریداران گیاهان دارویی ایران
کشورهای اروپای غربی به‌خصوص آلمان، انگلستان، فرانسه و آمریکا، هندوستان، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس از عمده‌ترین خریداران گیاهان دارویی هستند.
 
مشکلات عمده در زمینه تولید و صادرات گیاهان دارویی
گران تمام شدن قیمت محصولات نسبت به بسیاری از کشورهای صادرکننده، عدم شناخت کافی از بازارهای خارجی، عدم ارتباط مستقیم با خریداران اصلی، مشکل سطح استاندارد، نداشتن سرمایه‌گذاری کافی دولتی در زمینه شناخت بازارهای خارجی و نیز عدم آموزش صادرکنندگان، از مشکلات عمده در زمینه تولید و صادرات گیاهان دارویی است. 

بازار داخلی
بازارهای اصلی گیاهان دارویی، کارخانه‌های عصاره گیری، کارگاه‌های داروسازی، مغازه‌های عطاری و داروخانه‌ها هستند.
از آنجایی که تولید وسیع گیاهان دارویی در ایران محدود است و با افزایش کارخانه‌های داروسازی و صنایع آرایشی و بهداشتی، میزان تقاضای این محصولات بالا می‌رود، می‌توان رقبا را به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد که اثر رقبای مستقیم خیلی بیشتر از رقبای غیرمستقیم است.
رقبای مستقیم افرادی هستند که گیاهان دارویی را تولید می‌کنند. اگر تولید این رقبا در حد وسیع باشد کارخانه‌ها مواد اولیه را به صورت یک جا از آنها خریداری می‌کنند و این نقطه قوت آنها است. به عبارتی نقطه ضعف سایر رقبا کوچک بودن سطح زیر کشت آنها است.
 
تحلیل ریسک
مهم‌ترین ریسکی که در زمینه تولید وجود دارد، ریسک تغییرات زیست‌محیطی مثل آب و هوا است که سرد شدن بی‌موقع هوا یا افزایش درجه حرارت ممکن است خسارت زیادی را به بار بیاورد. از عوامل مهم خسارت، کمبود آب و خشکسالی‌ها هستند.

* عضو کار گروه توسعه کار آفرینی ستاد علوم و فناوری گیاهان دارویی وطب سنتی