گیاهان دارویی و طب سنتی

تولید افشانه گیاهی برای درمان سرطان ریه

با حمایت ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی، شرکت دانش بنیان دکتر غنوی تولید داروی ضد سرطان ریه را در دستور کار خود قرار داد.

مصاحبه زیر در همین رابطه با جلال الدین غنوی، مدیر عامل شرکت دانش بنیان دکتر غنوی در نیمه اول آبان ماه 1403 انجام شده است.

 - لطفا اندکی درباره شرکت خود و فعالیت‎های آن صحبت کنید.

شرکت دانش بنیان دکتر غنوی در سال 1391 تاسیس گردید و در زمینه تولید دارو و تجهیزات پزشکی فعالیت دارد. این شرکت تاکنون مستندات سه داروی کروناسیف، دیکلودیپین و سیلدیپین را بر اساس ثبت اختراع بین‎المللی به سازمان غذا و دارو ارائه داده است، که اسپری کروناسیف به تولید صنعتی رسیده است. کارخانه شرکت دارای سه بخش شامل نیمه جامدات، جامدات و بخش اتاق تمیز (Clean Room) می‎باشد.

- ایده طرح استفاده از سیاهدانه در درمان سرطان ریه از چه زمانی و بنا به چه ضرورتی به ذهن شما خطور کرد؟ ( به عبارتی ضرورت اجرای طرح را برای خوانندگان ما توضیح دهید)

در سال‎های اخیر، با توجه به تکامل همزمان گیاهان با بشر، استفاده از داروهای جدید بر پایه مواد طبیعی با استقبال زیادی روبرو شده است که نمونه آن داروی تاکسول (استخراج شده از پوست درخت سرخدار که در درمان سرطان پستان کاربرد دارد) می‎باشد که با حداقل عارضه بر روی سلول‎‎های سالم به خوبی سلول‎های سرطانی را نابود می‎نماید. از طرفی این داروها نسبت به داروهای شیمیایی ارزان‎تر بوده و عوارض بسیار بسیار کمتری دارند. لیکن روش‎های انتقال ماده موثره این گیاهان به سلول‎های سرطانی هنوز یکی از چالش‎های اساسی است و تهیه ماده موثره به شکل خالص و در موضع خاص تاکنون جز موارد انگشت شمار استفاده نشده است.  

در دنیای امروزی، نسبت بیماران مبتلا به سرطان به کل جامعه به سرعت رو به افزایش است. در این میان، متاسفانه به دلیل استفاده از سیگار، قلیان و آلاینده‎های صنعتی، تعداد مبتلایان به سرطان ریه سیر صعودی دارد با توجه به تایید اغلب کشورهای دنیا درباره استفاده از گیاهان دارویی با اثربخشی اختصاصی بر روی مجاری تنفسی، اینجانب به عنوان مدیر عامل شرکت و عضو هیئت علمی پژوهشکده سل و بیماری‎های ریوی که از نزدیک با آلام بیماران و نحوه تهیه داروهای آنان آشنا هستم، بر آن شدم که بر اساس این حدیث نبوی: «سیاهدانه درمان همه بیماری هاست به جز مرگ» و اثرات شناخته شده متعدد تیموکینون (ماده موثره اصلی گیاه سیاهدانه) بر روی سلول‎های سرطان ریه و اثر آپوپتتیک آن که در ساختار ریه جهت حذف سلول‎های سرطانی، آن را در فرمولاسیون اسپری تنفسی استفاده نمایم. از دیگر مزیت‎های استفاده از این گیاه این است که در غلظت‎های سمیت سلولی (سیتوتوکسیسیته) بر روی سلول‎های سرطان ریه، هیچ‎گونه اثر سمی بر روی سلول‎های سالم (براساس اغلب مستندات چاپ شده) ندارد. از آنجائی‎که پایداری تیموکینون و نگهداری آن به عنوان دارو چالش بزرگی محسوب می‎گردد، استفاده از روش اسپری لیپوزومال و دارورسانی هوشمند بر اساس ثبت اختراع بین المللیUS Patent No. 9,617,562 به عنوان روشی بدیع که تاکنون در دنیا مشابهی ندارد، به ستاد «توسعه اقتصاد دانش بنیان علوم و فناوری‌های گیاهان دارویی و طب سنتی» ارائه گردید.

- تا کنون چه مراحلی از این طرح پیش رفته است؟ الگو یا الگوهای حمایتی ستاد در پیشرفت این پروژه چگونه بوده و چه مقدار از چالش‎های شرکت شما، در این مسیر را از بین برده است؟

استخراج روغن سیاهدانه پس از انتخاب بهترین بذر با استفاده از دستگاه Cold Press و پیش تیمار بذر سیاهدانه در نیتروژن مایع، انجام شد. نتایج با روش استخراج به کمک امواج میکرو ویو مقایسه شد و تخلیص تیموکینون با استفاده از تکنیک‎های کروماتوگرافی و HPLC انجام گرفت. در ادامه، اثرات سمیت سلولی تیموکینون بر روی سلول‎های سرطانی A549 و سلول‎های نرمال HGF بررسی گردید. همچنین فرمولاسیون پیشرفته و هوشمند دارو و استفاده آن به شکل کاملا انحصاری در اسپری‎ های تنفسی انجام شده و در مرحله انجام کارآزمایی بالینی در بیمارستان مسیح دانشوری است.  این طرح تحت حمایت های مادی و معنوی ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی است.

- لطفا اندکی درباره چشم انداز تکمیل این طرح و رسیدن به مرحله صنعتی (تولید دارو) توضیح دهید؟ هدف شما برای گسترش و توسعه این طرح چیست؟

اعضای این تیم تخصصی شامل دو فیتوشیمیست، بیوتکنولوژیست پزشکی، انکولوژیست و فوق تخصص ریه می‎باشند و اثر بالینی اسپری لیپوزومال تیموکینون را پس از دریافت مجوز بر بیماران مبتلا به سرطان ریه مورد آزمون قرار خواهند داد.

در صورتی‎که این طرح، با موفقیت بر اساس نظر کمیته‎های تخصصی پژوهشکده سل و بیماری‎های ریوی و نیز مجوز کمیته اخلاق پزشکی ادامه یابد، پس از اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو به عنوان داروی مکمل در سبد دارویی بیماران مبتلا به سرطان ریه قرار خواهد گرفت.