گیاهان دارویی و طب سنتی

در سال های اخیر با توسعه ساختارها و نهادهای اجرایی و حاکمیتی و آگاهی و درک عمیق از جایگاه گیاهان دارویی و طب سنتی در فرهنگ دیرینه و کهن مرز بوم کشورمان، گام­ها و فعالیتهایی موثر برای بهره مندی از مزایای این ظرفیت ملی و پیوند آن با توسعه اقتصاد درون زا و مولد  به جریان افتاد.

 ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی در سال های اخیر با هدف کمک به توسعه کشت، فرآوری و کاربرد این محصولات ارزشمند در صنایع مختلف، سعی داشته است گامی در جهت اشتغال­زایی، افزایش سلامت و نشاط در جامعه، افزایش تولیدات دانش بنیان، صادرات غیرنفتی و در نهایت تحقق چشم انداز 1404 را بردارد.

این ستاد در سال 1396 با نگاهی نو و تلاشی مضاعف، از جمله اجرایی سازی­ اقداماتی مانند استفاده از افراد صاحب نظر به عنوان نماینده استانی، ترویج و نهادینه سازی فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی در حوزه دانش آموزی، حمایت از تولید و تجاری ‌سازی دستاوردهای علمی و فناوری حوزه، حمایت از توسعه بازار و صادرات محصولات و خدمات این حوزه و با انجام پروژه­هایی در رابطه با طرح ظرفیت سنجی استانی، توسعه و ایجاد اشتغال پایدار زنجیره ارزش گیاهان دارویی در مناطق روستایی، اجرای دوره­های آموزشی استانداردهای شغل و شایستگی در مناطق محروم کشور و در نهایت انسجام بخشي ، هم افزایی و ارتقاء سطح هماهنگي‏هاي درون و بين سازماني با تشکیل جلسات شورای ستاد و کارگروه های تخصصی و تهیه و تدوین نقشه راه­های استانی اجرایی سازی سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی همگام با پیام ملی اقتصاد مقاومتی :تولید- اشتغال و در ساختار ماموریت­های متوازن ستادهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری توانسته است گامی مهم و موثری را برای تحقق شعار سال "اقتصاد مقاومتی؛ تولید، اشتغال" بردارد.

در اینجا به برخی از دستاوردهای این حوزه در سال 1396 بعنوان نمادهای پیشرفت­ بطور اختصار اشاره می­شود. این موارد بطور مستقیم یا غیر مستقیم مورد حمایت ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی بوده است:

• افزایش صدور مجوز تولید داروها و فرآورده های گیاهی و سنتی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (سازمان غذا و دارو) از 2800 قلم در سال 1395 به بیش از 3359  قلم درسال 1396
• ثبت تولید و تجاری سازی 483 محصول دانش بنيان داروها و فرآورده های طبیعی انسانی و دامی تا پایان سال 96
• تولید و تجاری سازی 5  قلم داروی گیاهی و فرآورده طب سنتی در سال 96 با عناوین: - داروی ضدآمیلوئیدی با منشاء گیاهی در درمان بیماری آلزایمر، - پانسمان های ترمیم زخم برپایه رهایش موثر عصاره های گیاهی در سطح زخم، - ماسک تنفسی با استفاده از کاتریج آلوئه ورا، - داروی"ونووین(قرص و کرم)" موثر در پیشگیری و درمان علائم واریس و  - نارسایی عروق و کپسول رونالس( قهوه سبز و سویا)
• افزایش تعداد پروانه های صادر شده داروها و فرآورده های مکمل دامپزشکی در کنترل بیماری های دام، طیور و آبزیان از 46 قلم در سال 1395 به 55 قلم در سال 1396
• تولید داروهای اشتها آور و ضد جرب گیاهی توسط شرکت های باریج اسانس ، پارس ایمن دارو، سینا تسنیم سپاهان و ماکیان دام پارس
• تولید و تجاری سازی 2 دارو با منشأ گیاهی در زمینه­های دامپزشکی و گیاهپزشکی با عناوین "آویشیت باریج" برای درمان و پیشگیری از عقونت های قارچی آبزیان و بويژه تخم ماهیان پرورشی و حشره کش محتوی ماده موثره عصاره سیر و فلفل با نام تجاری "تند اکسیر"
• توسعه فناورانه در تولید 3 عنوان طبقات بذری، اندام­های تکثیری و هسته های اولیه رویشی در گیاهان دارویی و صنعتی با عناوین: تولید لاین های زیره سبز مقاوم به فوزاریوم، تولید رقم تجاری توده های بومی حنا، توسعه و تکثیر پایه های عاری از آلودگی کارلا به کمک روش های نوین کشت بافت و مریستم
• تصویب و تثبیت 6 استاندارد ماده موثره و اسانس گیاهان دارویی و معطر در سازمان ملی استاندارد
• امضاء تفاهم نامه تبادل علمی و دانشجویی در مقطع دکتری و کارشناسی ارشد حوزه گیاهان دارویی با کشور مجارستان و  اعطاء بورس دولت مجارستان برای اعزام  300 دانشجوی ایرانی
• تاسیس قطب گیاهان دارویی دانش آموزی در پژوهش سرای قلم چی اراک
• تصویب 3 بند مرتبط با حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی از برنامه پنج ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران
• افزوده شدن فهرست داروهای طبیعی ایران به فرهنگنامه دارویی سازمان جهانی بهداشت (WHO)
• تاسیس مرکز هماهنگی گیاهان دارویی منطقه ای در پژوهشکده گیاهان دارویی لکنو هندوستان
• تهیه، تدوین و انتشار 20 بسته کارآفرینی در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‏های طبیعی و سنتی و افزایش آن به 40 بسته
• چاپ و انتشار 6 عنوان کتاب طب سنتی در قالب طرح احیای میراث مکتوب پزشکی ایران (شاهد 2) با عناوین: - تغذیه بیماران از دیدگاه طب سنتی ایران (اطعمه المرضی) محمدکاظم ابن الحکیم محمد روشن ضمیر، - مجموعه آثار دکتر سید جلال الدین مصطفوی کاشانی ( جلد هشتم) ذخیره خوارزمشاهی کتاب اول) ،-  قرابادین کبیر محمد زکریای رازی، - احیاگران طب سنتی ایران در دوران معاصر جلد نخست، - طب ایرانی از دریچه مقالات، الادویه الموجوده بکل مکان محمد زکریای رازی
• اجرای پایلوت ورود خدمات طب سنتی در نظام مراقبت‌های اولیه بهداشتی- درمانی در 9 دانشگاه علوم پزشکی کشور

در سال پیش رو و در ادامه اقدامات موفق گذشته در راستای اجرایی سازی سند ملی گیاهان دارویی به عنوان برجسته ترین اقدام می­توان به برگزاری چهارمین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده­های طبیعی و طب سنتی ایرانی اشاره نمود که به عنوان محلی برای گسترش گفتمان و ترویج علم و فناوری در صنعت گیاهان دارویی و فرآورده­های حاصله مطرح خواهد بود. مطمئناً این رویداد اجتماعی و علمی بزرگ، به مثابه پیشرانی برای تحرک بخشی به رویکرد اقتصاد مقاومتی و نمایش توانمندی های علمی و اقتصادی متخصصان امر در این عرصه خواهد بود . در چنین شرایطی ثروت ملی که همان آگاهی و دانش آحاد جامعه است، در اوج تعامل و رقابتی راهگشا، در قالب رخدادی ملي به نمایش گذاشته می شود تا اقتصادی دانش بنیان و متکی بر سرمایه های بی بدیل داخلی را تقویت نماید. از اینرو برگزاری این همایش علاوه بر تحرک در جامعه علمی و اقتصادی برای تدوین پیوست فرهنگی اقتصاد دانش بنیان در حوزه گیاهان دارویی کشور می تواند حائز اهمیت فراوان باشد.