گیاهان دارویی و طب سنتی

*سیدجعفرسید اخلاقی

 توسعه علم و فناوری بستر توسعه همه جانبه کشورها و پیشرانی برای باز سازی و نوسازی ، افزایش فرصت های شغلی، ارتفاء کیفیت زندگی، محیط و سلامت جوامع به شمار می­رود. بدون تردید همه کشورهایی که « فناوری» را محور توسعه قرار داده اند، توانسته اند جایگاه خود را به سرعت تغییر داده و حضور موفقی درجامعه جهانی داشته باشند، اما، جهشی عمل کردن مستلزم تضمین ایجاد فضایی است که نفوذ، نشر و توسعه فناوری را میسر می سازد امروزه توسعه مبتنی بر منابع طبیعی راهی نیست که موجودیت ما را در آینده تضمین کند. توسعه مبتنی بر فناوری تنها راهی است که پیش روی ما قرار داشته و بایداز همه منابع وظرفیت ها  درجهت تقویت زیر ساخت های توسعه فناوری استفاده کنیم.  

 حمایت از توسعه فناوری گیاهان دارویی را می توان در چشم انداز بلند مدت پذیرفته شده به وسیله ی سندچشم انداز 1404 و سند ملی گیاهان دارویی و طب ایرانی مشاهده نمود.اما در زیربه مهمترین آموخته های مر بوط به 10 سال فعالیت و عملکرد اجرایی ستاد گیاهان دارویی و طب ایرانی در بخش توسعه فناوری اشاره می گردد.و امیدوار است در فرایندعملیاتی کردن  سیاستها و برنامه های سال 97 مد نظر قرار گیرد.

  آموخته های10 سال فعالیت ستاد گیاهان دارویی و طب ایرانی در بخش توسعه فناوری

1.         اهدافی که بعد از گذشت 10 سال هنوز به طور کامل محقق نشد ه اند

-          آگاهی مردم از فناوری های مربوط به گیاهان دارویی ، هنوز بخش زیادی از مردم اطلاع کافی و دقیق از این فناوری ها ندارند. 

-          نرخ رشد مقالات علمی و ابداعات، که تاحدی نمایی است .

-          پیشرفت های گسترده در تحقیقات و آموزش گیاهان دارویی ؛

-          سرمایه گذاری گسترده در بخش تحقیق و توسعه فناوری

2.       دستاوردهای فراتر از انتظار بعد از 10 سال  

از جمله دستاوردهاي ستاد توسعه  علوم و فناوری مي توان به موارد زیر اشاره نمود:

-          مشارکت عمده صنعت بعد از سال های 1388    

-          اکتشافات و پیشرفت های پیش بینی نشده در حوزه های علمی و فناوری مختلف در حوزه گیاهان دارویی.

-          دستيابي به ديدگاه مشترك در سطح ملي ،

-          همگامي بيشتر بخش خصوصي و دولتي،

-          تعيين مزیتها و اولويتهاي سرمایه گذاری كشور،

-          آماده سازي كشور براي آينده از طریق ترسیم نقشه راه و تبیین مسیر ايجاد فرهنگ جامع‌نگري و آينده نگري

-          برقراري ارتباطات واقعي بين مراکزعلمی ، جامعه و دولت

3.       آموخته های مهم 10 سال گذشته

-          ضرورت سرمایه گذاری اساسی و مستمر در کنار تحقیق و توسعه با رویکرد توسعه مناطق واستانها   

-          ضرورت ارتباط بهتر علم و صنعت برای انتقال فناوری و اشتغال زایی

-          ضرورت استمرار افزایش مشارکت و همگرایی  ذینفعان مختلف و عامه مردم در مدیریت فناوری گیاهان دارویی کشور

-          تمرکز بر حوزه های جدید فناوری

-          ضرورت توجه بیشتربه گفتمان و ترویج ،زیرساختها، اختراعات، قوانین و مقررات و ساختار و...

در پرتو چنین درسها و دستاوردهایی به نظر میرسد باید در سال پیش رو بطورجهشی و جهادی در زمینه های زیر گام های اساسی تری برداشته شود:

      تدوین و اجرای برنامه جامع توسعه فرآورده های طبیعی و داروهای طب سنتی ایران با حفظ کیفیت و سلامت محصولات

      حمايت  بیشتر از پايلوت‌هاي تجاري سازي روش‌ها ، فرايندها، محصولات،  و اقلام فناورانه با فناوري بالا و نوآوري‌هاي تاثيرگذار

      توسعه  فضاهای کسب و کار دانش بنیان و شکل‌گیری بازار هوشمند کسب ‌وکار

      راه‌اندازي انستيتو تحقيقاتي ملي و مركز بين‌المللي تحقيق و توسعه در زمينه گياهان دارويي و فراورده‌هاي گياهي  

      تقويت ارتباط صنعت و دانشگاه و مشاركت هدفمند دستگاه هاي اجرايي با دانشگاه ها

      رصد و آینده‌نگاری ، شناسايي و معرفي بازارها و محصولات فرآورده ها و داروهاي گياهي در سطح ملي و بين‌الملل

      رهگیری وضعیت اشتغال آموزش دیدگان در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی در سطح ملي و بين‌المللي

      دستیابی به فناوری ساخت و تولید  سالانه خداقل 50 قلم فرآورده و داروی طبیعی انسانی دستیابی به فناوری ساخت و تولید  سالانه 5 قلم داروی دامی

      توسعه بازار و ایجاد بورس گیاهان دارویی و محصولات مرتبط از طریق برندسازی، ايجاد بازارچه‌ها، نمايشگاهها، جشنواره‌ها و غرف محصولات گياهان دارويي

      استقرار نظام صلاحیت حرفه ای نیروی انسانی شاغل در طب سنتی و گیاهان دارویی

      ایجاد بستر مناسب فعالیت‌های اجتماعي و فرهنگی تعاونی‌ها و تشکل‌های تخصصی گیاهان دارویی

      ایجاد کارگروه مشترک با کشورهای مستعد (هند- چین- بلاروس- روسیه – مجارستان، آلمان ، اطریش و......)

      ایجاد مرکز مطالعات بازرگانی بین المللی، بسته بندی و برندسازی با همکاری مشترک  وزارتینجهادکشاورزی و صنعت معدن و تجارت

      ایجاد زیرساخت مناسب جهت حمایت از مالکیت فکری و معنوی فناوری برای مخترعین، فناوران و پژوهشگران

      افزایش مهارت افزایی و توانمندی نیروهای فارغ التحصیل و شاغل در بخش گياهان دارويي و طب سنتي

*عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و مشاورستاد گیاهان دارویی و طب ایرانی