گیاهان دارویی و طب سنتی

بسم الله الرحمن الرحیم

تدابیر زکام و سرماخوردگی در طب ایرانی (قسمت اول)

اقدامات عمومی و اوّلیه

-یکی از مهم‎ترین اصول در درمان سرماخوردگی، استراحت کافی است که باعث افزایش توان دفاعی بدن می‎شود. البته دقّت داشته باشید که منظور از استراحت کافی، زیاد خوابیدن نیست چراکه خواب بیش از حد با افزایش میزان بلغم بدن می‎تواند اثرات معکوسی داشته باشد.

-توصیه می‎شود مصرف مایعات و غذاهای آبکی در سرماخوردگی اندکی افزایش یابد. امّا این افزایش باید در حدّ معقول باشد و در آن افراط نشود.

-یکی از اقدامات مهم در ابتدای شروع زکام، جلوگیری از ریختن ترشّحات بینی و حلق به گلو و سینه و ایجاد عفونت ریه است. راه ساده برای این منظور، کمپرس گرم روی سر است، طوری که بیمار گرمی آن را در داخل سر خود احساس کند. علاوه بر کمپرس ساده با حوله یا پارچه داغ، برای تاثیرگذاری بیشتر می‎توانید از کمپرس نمک استفاده کنید چراکه یکی از خصوصیات نمک آن است که گرما را به مدت طولانی در خود نگه می‎دارد. برای این کار مقداری نمک را در ظرفی گرم کنید. در حین داغ شدن نمک برای جلوگیری از سوختن آن، مرتب آن را هم بزنید. پس از داغ شدن نمک، آن را سریعاً داخل یک پارچه یا کیسه ریخته و روی سر قرار دهید.

- برای جلوگیری از ریختن ترشّحات بینی و حلق به سینه حتّی المقدور به پشت نخوابید و در صورت امکان دو سه بار از خواب بیدار شوید و بینی و گلو را تخلیه کنید. به هنگام بیداری نیز سعی کنید اخلاط خود را حتّی المقدور خارج کنید.

- عرق کردن یکی از روش‎های بسیار موثّر در درمان سرماخوردگی و آنفولانزا است. در شروع بیماری می‎توانید به این روش عمل کنید. یک غذای گرم  بخورید و بعد از آن هم یک نوشیدنی گرم نوش جان کنید و پتویی روی خود انداخته و دراز بکشید تا حسابی عرق کنید. مواظب باشید که پس از عرق کردن در معرض باد و سرما قرار نگیرید. در بسیاری از موارد یکی دو بار عرق کردن این چنینی به ویژه در شروع بیماری، آن را درمان خواهد کرد.

- بادکش کردن از راه‎های مناسب برای درمان سریع‎تر سرماخوردگی است. برای این کار روزی یک بار، روی کتف‎ها را بادکش بیندازید. این کار کمک موثری در کاهش دوره بیماری و تخفیف دردهای بدنی ناشی از آن است. اگر بادکش کردن بلد نیستید می‎توانید از کیسه آب گرم استفاده کنید و اجازه بدهید کتف‎ها و شانه‎هایتان حرارت ببینند.  

توصیه های تغذیه ای

۱- در طول دوره بیماری، غذای بیمار باید ساده، سبک و زود هضم باشد. بهترین غذاها در طول دوره سرماخوردگی، آش‎ها و شورباهای ساده است که علاوه بر دارا بودن خصوصیات فوق، اثر نضج (پختن) اخلاط فاسد را نیز دارند و باعث تسهیل و تسریع درمان می‎شوند. استفاده از کدو، شلغم، هویج، تره، روغن بادام و آرد جو یا آرد برنج در این غذاها مفید است. اگر بیمار در طول دوره بیماری دچار ضعف هم شده باشد، می‎توان از گوشت‎های سبک و زود هضمی مثل گوشت پرندگان کوچک در طبخ غذا استفاده کرد. اما بهتر است در دوره‎ای که تب دارید از مصرف گوشت به ویژه گوشت قرمز پرهیز کنید.

۲-  مواد غذایی ترش و شور و همچنین غذاهای سرد و تر (مواد غذایی تولید کننده بلغم، مثل ماست، ماهی و …) باید از فهرست غذایی بیمار حذف شود.

۳-  ادویه های تند و محرک در رژیم غذایی فرد سرما خورده به ویژه کسانی که دچار التهاب گلو یا حنجره هستند جایی ندارند. البته استفاده از دارچین یا زنجبیل به میزان بسیارکم در تغذیه بیمار، برای تسریع درمان او مفید است.

4- در نهایت باید یادآوری کرد که پرخوری همیشه بد است و در این دوره بدتر است.