گیاهان دارویی و طب سنتی

بسم الله الرحمن الرحیم

تدابیر زکام و سرماخوردگی در طب ایرانی (قسمت دوم)

نـــســـخـــه‎ های خانگی زکام

   - عسل: یکی از مواردی که در آن قدرت شفابخشی عسل بسیار واضح است؛ سرماخوردگی است. استفاده از عسل در شیرین کردن انواع داروهای مورد استفاده در سرماخوردگی بسیار مفید است. همچنین حل کردن عسل در شیر داغ و میل کردن آن در کاهش التهاب گلو و سینه بسیار موثّر است.

   شربت عسل: مقدار دلخواهی عسل را در آب حل کنید (حدّاقل یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب)؛ سپس مقداری آب لیموترش تازه به آن اضافه کنید و در طول دوره بیماری روزی سه تا چهار لیوان از این نوشیدنی بسیار گوارا و لذیذ را به آرامی و جرعه جرعه میل نمایید. اضافه کردن کمی عرق نعناع یا پونه به این ترکیب، شما را صاحب یک داروی تمام عیار در درمان سرماخوردگی خواهد کرد (در افراد دیابتی با احتیاط مصرف شود).

دم نوش‎های مفید در درمان سرماخوردگی

    داروهای دارای طبع گرم: نعناع، پونه، آویشن، بابونه (شیرازی یا گاوچشم)، پرسیاوشان، زوفا، اسطوخدوس، گل گاوزبان، چای کوهی و غیره.
داروهای با طبع خنک: خطمی، پنیرک، بنفشه، عناب و ...

   برای آماده نمودن این دم نوش‎ها، ترکیبات آنها را به همراه دو لیوان آب سرد در یک قوری ریخته، روی حرارت کم قرار دهید تا به نقطه جوش برسد؛ سپس قوری را روی حرارت غیرمستقیم (کتری یا سماور) بگذارید تا درمدّت ۳۰ دقیقه به آرامی دم بکشد؛ پس از آن، دمنوش راصاف نموده، مصرف کنید. هـرقـدر زمان دم کشیدن داروها بیشتر باشد، کیفیت آن، مطلوب‎تر خواهد بود. در صورت تمایل می‎توانید از همان ابتدا از آب جوش استفاده نمایید و نوشیدنی را مشابه چای معمولی دم کنید یا آن که دارو به مدّت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی شعله کم بجوشد. ترجیحا این دم نوش‎ها را با عسل میل کنید. اضافه کردن چند قطره آب لیموترش تازه علاوه بر ایجاد طعم مطبوع، اثرات درمانی آنها را نیز افزایش می‎دهد.

   دمنوش گل گاوزبان: استفاده از گل گاوزبان در این دوران، علاوه بر کاهش دردهای بدن، سیستم ایمنی را تقویت و دوره بیماری را کوتاه می‎کند و نقش موثری در تخلیه ترشحات سینه دارد.

  دمنوش اسطوخدوس: می‎توانید از این دارو در درمان سرماخوردگی و البته به صورت ترکیبی با سایر داروها استفاده کنید. در این دوران، اسطوخدوس علاوه بر اثر مثبت روی ترشحات سر و سینه، یک مسکن و آرام بخش موثر هم در این دوران هست. در این ترکیب می‎توان ازعنّاب، گل خطمی یا پنیرک استفاده کرد.

   بهتر است دو یا تعداد بیشتری از این داروها را به تناسب مزاج خود به صورت ترکیبی و با هم مورد استفاده قرار دهید. برای نمونه دم کرده مخلوط یک قاشق غذاخوری آویشن یا نعناع یا بابونه یا زوفا و یک قاشق غذاخوری پنیرک یا خطمی یا بنفشه یک داروی نسبتا کامل در درمان هر نوع سرماخوردگی است. اگر چه استفاده از هر یک از این داروها به صورت جداگانه، هم اشکالی ندارد و اغلب نتیجه مفیدی دارد. به تناسب شدت بیماری، روزی دو تا سه بار از این دم نوش‎ها استفاده کنید. مصرف این داروها با شروع بیماری، آغاز و تا بهبود آن ادامه یابد.

 سایر داروها:

داروهای موسیلاژی (لعاب دار)

   این داروها به ویژه در درمان عفونت‎های گلو و سینه بسیار مفید هستند. اکثر این داروها طبع خنکی دارند و علاوه بر اثر مثبت در کاهش بار عفونی گلو و سینه، در کاهش التهاب حنجره و تارهای صوتی، باز کردن صدا و پیشگیری و درمان سرفه بسیار موثّرهستند.

-  چهارتخمه (خنک): چهارتخمه از رایج‎ترین داروها در درمان سرماخوردگی است. در این ترکیب، متناسب با شرایط، گیاهان مورد نظر از میان گیاهان بارهنگ، قدّومه شیرازی، تخم مرّو، بالنگو، تخم شربتی، تخم ریحان، بهدانه و اسپرزه انتخاب می‎شوند. اضافه کردن مقداری سپستان، صمغ عربی، کتیرا و یا شکر تیغال به این مجموعه، آن را تبدیل به یک داروی فوق‎العاده در درمان انواع سرماخوردگی و به خصوص مواردی از بیماری می‎کند که گلو و سینه را درگیر کرده باشند.

   برای مصرف چهارتخمه، می‎توانید یک قاشق غذاخوری از آن را با کمی نبات داخل یک لیوان آب جوش ریخته روی آن را با نعلبکی بپوشانید تا خوب دم بکشد و لعاب بیاندازد و حالت یک ژله چسبناک بگیرد. البته بهتر است مقدار آب جوشی که برای دم کردن چهارتخمه استفاده می‎کنید کمی زیادتر باشد تا داروها به حدّاکثر میزان حالات ژلاتینی خود برسند.

داروهای مفید در درمان سرماخوردگی

    شربت بارهنگ: یک قاشق مرباخوری بارهنگ را با یک لیوان آب و نصف لیوان عرق نعناع بجوشانید تا نصف شود سپس با عسل آن را شیرین و میل کنید. این ترکیب داروی بسیار مفیدی به ویژه برای نرم کردن سینه و تخلیه ترشّحات آن و درمان گلودرد است. به جای عرق نعناع می‎توانید از عرق پونه یا آویشن هم استفاده کنید. این ترکیب را می‎توانید روزی ۳-۲ بار استفاده کنید.

    شلغم

   1- شلغم را با مقدار کمی آب، بخارپز و میل کنید. البته در طول زمان پخت، از بخور دادن با بخار شلغم هرگز غفلت نکنید. استفاده زیاد از شلغم در آش‎ها و شورباهای مصرفی بیمار هم باید مدّنظر باشد.

   2  -شیره عسلی شلغم: ابتدا برشی در قسمت بالای شلغم بدهید و با قاشق داخل آن را خالی کنید. یک قاشق مرباخوری عسل داخل آن ریخته و درب آن را بگذارید و اجازه دهید 24 بماند. مایع غلیظ حاصله یک داروی عالی برای درمان سرماخوردگی و یک شربت سینه گیاهی طبیعی و موثّر است.

   3- شلغم خام را آبگیری کنید و با عسل شیرین کنید و میل نمایید. البته این روش برای کسانی مناسب است که از معده سالمی برخوردار بوده تحمل تلخی این دارو را نیز داشته باشند.

   4- شلغم را خرد کنید و با کمی آب و عسل بپزید و مصرف کنید تا اثر عالی آن را در درمان سرماخوردگی مشاهده کنید.