گیاهان دارویی و طب سنتی

بسم الله الرحمن الرحیم

تدابیر کم خونی در طب ایرانی

تعریف :

از دیدگاه طب ایرانی، بدن انسان از چهار خلط دم، صفرا، بلغم و سودا تشکیل می­شود. تعادل این اخلاط از نظر کمیت و کیفیت برای سلامتی لازم است. کاهش تولید یا افزایش تحلیل و از بین رفتن خلط دم (خون) صالح در بدن، منجر به کم خونی می­شود. از طرفی در طب نوین کم‌خونی وضعیتی است که در آن تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته؛ تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن بین خون و سلول‌ها دچار اختلال می‌شود. از مهم‌ترین مواد مغذی جهت خون‌سازی که کمبود آن‌ها موجب بروز کم‌خونی می‌شود می‌توان به آهن،‌ ویتامین ب ۱۲ و اسیدفولیک اشاره کرد. از بین آن‌ها کم‌خونی ناشی از فقر آهن از شایع‌ترین کم‌خونی‌هاست.

نشانه‌های کم خونی:

ضعف و خستگی، رنگ پریدگی، تنگی نفس، کاهش حافظه، افسردگی، سستی بدن، سردرد، سردی دست و پا، ریزش مو و بی‌‎اشتهایی است.

کم خونی منجر به کندی رشد جسمی و به خصوص رشد مغزی نوزادان و شیرخواران می‎گردد. نوزادانی که از مادران مبتلا به کم خونی به دنیا می‎آیند؛ اکثرا کم وزن و ضعیف هستند. خردسالان کم خون، اغلب نا آرام و تحریک پذیرند. کودکان کم خون در مرحله پیش دبستانی و دبستانی با ضعف یادگیری ودرک مطالب روبرو می‎شوند. کم خونی در بانوان باردار، بر رشد جنین اثرگذاشته؛ ممکن است زمینه ساز سقط شود.

علل کم خونی در طب ایرانی:

• سوء تدبیر خوردن و آشامیدن.
• کاهش کمیت غذا در اثر گرسنگی طولانی و سوء تغذیه
• کاهش کیفیت غذا مثل مصرف زیاد مواد غذایی سرد و خشک و ترش مانند سرکه، زرشک، لیموترش، تمرهندی و انار ترش، که مزاج این غذاها مخالف مزاج دم است و غذاییت کمی دارند.
• افراط در مصرف نمک و غذاهای شور.
• مصرف زیاد مواد با طعم تلخ، تند در دوران قاعدگی در خانم‎ها مانندکلم، لوبیا قرمز، شاهی، کنجد با پوست، پیاز بریان، کرفس، شلغم، زردک، ترب، زنجبیل، پستة کوهی، شاهی، شنبلیله، دارچین، سیاهدانه، خرما و پونه، سبب افزایش خونریزی و کم خونی در بانوان می­شود.
• سوء هاضمه یا اختلال هضم معدی
• آلودگی هوا (به خصوص سرب موجود در هوای آلوده شهرها)

درمان کم خونی:

درمان در طب ایرانی بسته به  علت و مزاج بیمار متفاوت است. برای پیشگیری یا درمان کم‎خونی، 6 اصل ضروری حفظ صحت (هوای سالم، خوردنی‎ها و آشامیدنی‎ها، واکنش‌های روانی، فعالیت‌های فیزیکی، خواب و بیداری و نگهداشت مواد ضروری و دفع مواد زائد) برای تولید خون با کیفیت و کمیت مناسب، باید اصلاح شوند.