گیاهان دارویی و طب سنتی

انقلاب اسلامی را باید سرآغاز تحولات بزرگ و بنیادین در همه حوزه های راهبردی کشور به ویژه علم و فناوری برشمرد. هر چه از بهمن 1357 فاصله گرفته می شود اهمیت تبیین تحول آفرینی ها و پیشرفت های انقلاب اسلامی به عنوان «معجره قرن» بیشتر می شود. گیاهان دارویی و طب ایرانی از جمله حوزه های مهم و استراتژیک اکوسیستم انقلاب است که تمامی پیشرفت و توان خود را مرهون رخداد این رویداد بزرگ تاریخی قرن می داند.

جمهوری اسلامی ایران زمانی در عرصه گیاهان دارویی و طب سنتی پای نهاد که جوامع و محافل اجرایی و عملی و به تبع آن اندیشمندان، فناوران و فعالان آشنایی عمیق و راهبردی در این زمینه نداشتند. با نگاشت اولین سند فرادستی علم و فناوری ایران یعنی نقشه جامع علمی کشور و ثبت موضوع گیاهان دارویی و طب سنتی در الویت (الف) حوزه علوم پایه و کاربردی و اولویت (ب) حوزه سلامت، دیگر بار فصل نوینی فرا راه جامعه اسلامی مان گشوده شد.

همگام با تاسیس و تحکیم ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی در مجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و تصویب و ابلاغ سند ملی گیاهان دارویی به عنوان راهبرد آینده ستاد از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1392 به تدریج فعالیت ها و اقدامات ملی و منطقه ای به صورتی نظام مند و عملیاتی گسترش یافت.

خوشبختانه به اذعان کارشناسان و مسئولان بالا دستی کشور از زمان تشکیل ستاد فناوری و آغاز گفتمان سند ملی موج تازه ای از جهاد علمی و نوآوری در کشور به راه افتاد و سرمایه گذاری های جدی در راستای دانش بنیان سازی فعالیت ها و نیز ایجاد زیرساخت های علم و فناوری در کشور انجام گرفت و مهم تر اینکه در متن سیاست های کلی نظام و اسناد برنامه ای کشور در فصول سلامت و کشاورزی توجه ویژه ای به امر توسعه «داروهای طبیعی و مکمل» معطوف شد.

جمهوری اسلامی ایران به خوبی دریافته بود که ایران کشوری ممتاز از منظر غنای گیاهی و تنوع زیستی در جهان بوده و ایرانیان جزء پیشگامان علم طب و گیاهان دارویی در جهان هستند. مطالعات تطبیقی نشان می دهد که کشور ما از نظر تنوع زیستی با حدود 8000 گونه گیاهی جزء 8 کشور برتر دنیا بوده و ذخایر ژنتیک گیاهی ایران برابر قاره اروپا است و این یک مزیت منحصر به فرد در جهان به شمار می آید. از سوی دیگر بیش از دو هزار و 300 گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، صنعتی، عطری، ادویه ای و آرایشی و بهداشتی هستند که یک هزار و 728 گونه از گیاهان به عنوان گیاهان بومی و منحصرا در سرزمین ایران رویش کرده و به عنوان یک ظرفیت اختصاصی و انحصاری در کشور محسوب می شوند. امروزه به جرات می توان گفت گیاهان دارویی می تواند علاوه بر تامین مواد اولیه دارویی و تولید متابولیت های دارویی ویژه و گرانبها یکی از مهم ترین منابع صادرات غیر نفتی و تامین ارز محسوب شود.

محمد حسن عصاره : دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی