گیاهان دارویی و طب سنتی

فرزاد نجفی*

آغاز و شروع سال جدید کشاورزی بهانه‌ای شد تا در رابطه با برنامه‌های کشت گیاهان دارویی و چالش‌های پیش رو این صنعت در کشور صحبتی داشته باشیم.

شرایط آب و هوایی و اقلیمی خاص کشور، پتانسیل بزرگی را در اختیار تولیدکنندگان بخش کشاورزی نهاده است که می‌توانند تنوع وسیعی از گیاهان دارویی، ادویه ای و معطر را در کشور تولید کنند اما متأسفانه این پتانسیل بزرگ در کشور مغفول مانده و از ظرفیتهای آن به طور کامل استفاده نشده است. با وجود فعالیت‌های فراوان و زحمات ارگانها و نیز ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی در جهت حرکت این صنعت؛  این حرکت نیاز به سرعت بیشتر و برنامه‌ریزی اجرایی دقیق تر در سالهای آینده دارد.

طبق سند گیاهان دارویی هدف رسیدن به سطح کشتی معادل ۵۰۰ هزار هکتار در کشور است اما برنامه و چشم‌انداز روشنی از اینکه این سطح زیر کشت برای چه بازاری و چه منظوری تولید شود و  اینکه چه گیاهانی مد نظر می باشند وجود ندارد.

صنعت گیاهان دارویی مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌های مختلف در کنار یکدیگر است که حرکت درست موتور این صنعت تنها  در صورت حرکت درست این چرخ‌دنده‌ها در کنار یکدیگر انجام می شود. شاید بتوان گفت مهمترین چرخ‌دنده بخش کشاورزی بوده که مواد خام لازم برای صنایع بعدی را فراهم می‌کند و بدون برنامه‌ریزی اصولی و توجه به آن‌که متأسفانه در درجات بعدی توجه در برنامه‌ریزی‌های دولتی قرار می‌گیرد، رشد این صنعت امکان ندارد .

چالش‌های متعددی در سر راه این صنعت در بخش کشاورزی وجود دارد. ازجمله وجود استاندارهای لازم، اندام مناسب تکثیری، تکنیک‌های صحیح کشت، مکانیزاسیون، ارقام اصلاح‌شده و فرآوری‌های اولیه این محصولات همگی چالش‌هایی هستند که حل آنها نیازمند خرد و همت جمعی همه ما  دارد. فعالیتهای بسیار خوبی به پشتوانه ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی در کشور جهت رفع این موانع انجام شده است ولی کافی نیست.

 ایجاد صنایع میانی گیاهان دارویی مطابق با نیاز جهانی شاید یکی از حلقه‌های مفقوده باشد که بتواند سرعت حرکت این صنعت در کشور را دچار تحول سازد. به‌هرحال اگر می‌خواهیم که از قطار صنعت جهانی گیاهان دارویی عقب نمانیم و این بازار را به کشورهای رقیب واگذار نکنیم نیازمند برنامه‌ریزی مدون و اصولی می‌باشیم.

شاید نقد سازنده فعالیت گذشته ما و تعیین نقاط ضعف و قدرت این فعالیت‌ها بتواند در برنامه‌ریزی صحیح برای سالهای آینده کمک‌حال باشد. ایجاد کمیته‌های تخصصی در زمینه‌های مرتبط با گیاهان دارویی در ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی شاید یکی از پیشنهاد‌های مناسب برای فعالیت‌های این ستاد به‌عنوان بازوی کمکی در جهت تصمیم‌گیری‌های اصولی ‌باشد.

با توجه به عشق و علاقه وافری که تمامی اعضاء ستاد به رشد این صنعت دارند ضمن تبریک سال نو، آرزومند است که با زحمات و تلاش تمامی این عزیزان در سال آینده شاهد رشد هر چه بیشتر این صنعت در کشور باشیم.

*عضو شورا ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری